Onze dagelijkse koffie? Is een echte kosmopoliet! Wij laten zien in welke landen hij vertegenwoordigd is.

De koffielanden onder de loep

Er is nauwelijks een land ter wereld waar geen koffie wordt gedronken. Dat weet iedereen. Het is tenslotte een van de belangrijkste exportgoederen die er bestaan. Maar het is veel verrassender dat zijn wortels te vinden zijn in meer dan 85 landen!

Als je mensen op straat vraagt naar de herkomst van hun dagelijkse dosis koffie, dan denken de meesten ongetwijfeld aan Afrika. Zo zien we het althans in de reclame. In de hoofdrollen: koffieboerinnen met bonte hoofddoeken, hier en daar een giraffe en een zonnetje op de achtergrond.

Afrika, moeder van de koffie

Het is een feit dat Afrika de bakermat van de koffie is. Of beter gezegd: Ethiopië. Hier zouden herders zich al meer dan 1000 jaar geleden wakker hebben gehouden met een soort zelfgemaakte energiereep van koffiezaden, vet en kruiden – tegenwoordig zouden we dat een paleodieet noemen. Verder is er een legende die vertelt dat de ontdekking van de koffie verband houdt met een opvallend uitgelaten geit uit Kaffa. En volgens recent onderzoek zou ook Zuid-Soedan recht hebben op die titel. Hoe je het ook wendt of keert: Afrika blijft de moeder van de koffie.

afrikaner-aethopien-kaffeelaender-vergleich

Wat is de “koffiegordel” eigenlijk?

Maar de koffie-moeder heeft wel veel zonen en dochters gekregen. Intussen wordt in ruim 85 landen ter wereld koffie verbouwd – alleen al wij kopen hem in meer dan 20 daarvan in. Zo is het bruine goud behalve in Afrika ook te vinden in Azië en Oceanië, in Zuid- en Midden-Amerika, in Noord-Amerika en zelfs in het Caribisch gebied. Voorwaarde is wel de nabijheid van de evenaar, in de volksmond ook wel “koffiegordel” genoemd. Ligt een land binnen de 23e breedtegraad ten noorden en de 25e breedtegraad ten zuiden van de evenaar, dan zijn de klimatologische omstandigheden voor de koffieteelt optimaal. De tere plantjes hebben namelijk een tamelijk gematigd klimaat nodig waarin natte en droge perioden elkaar afwisselen. Daarentegen kunnen ze slecht tegen extreme hitte en helemaal niet tegen vorst. Overige belangrijke factoren voor de teelt zijn grotere hoogten, halfschaduw, gematigde neerslag en matige wind. Met andere woorden: van alles wat, maar niet te veel!

mutterland-kaffeeguertel-kaffeelaender-vergleich

De top 5 van de grootste koffielanden

Uit welke landen komt onze koffie nu precies? Met het oog op de wereldmarkt niet uit Hawaï, Australië of Cuba. Ook daar wordt koffie verbouwd, maar deze landen worden eigenlijk als buitenbeentjes beschouwd. Wij beperken ons hier tot de vijf grootste spelers wereldwijd. Opvallend daarbij is dat slechts één ervan in Afrika ligt – namelijk Ethiopië. Hier groeit de arabica nog in het wild. En dat in een immense hoeveelheid verschillende soorten, die nog niet eens allemaal geïdentificeerd zijn. Koffie is de belangrijkste grondstof in het land, circa 15 miljoen mensen zijn ervan afhankelijk voor hun bestaan. Toch eindigt de vermoedelijke bakermat van de koffie “slechts” op de vijfde plaats.

De vierde plaats is voor Colombia met zijn volle koffie met body. Het bergachtige land heeft talloze microklimaten, die op hun beurt weer een uiterst rijk palet aan verschillende nuances opleveren en inkopers uit de hele wereld aantrekken.

Op de wereldmarkt is Brazilië koffiekoning

Met maar liefst drie productieve teeltregio’s, Sumatra, Sulawesi en Java, schiet Indonesië naar de derde plaats op de wereldranglijst. Dit was het eerste niet-Afrikaanse land dat op grote schaal koffie verbouwde. Hier komt tegenwoordig de bekendste, maar misschien ook wel merkwaardigste koffie vandaan: kopi loewak, ook wel “kattenkoffie” genoemd. Deze is ook te vinden in buurland Vietnam – met 14% aandeel in de wereldmarkt de op één na grootste exporteur. Behalve de exotische “kattenkoffie” in kleine oplage worden in Vietnam overigens overwegend canephorabonen, in de volksmond robusta, verbouwd.

En de eerste plaats? Dit land is in de koffiegordel zo nadrukkelijk aanwezig dat het eigenlijk geen verrassing is: Brazilië! Ruim 35% van de wereldmarkt komt voor zijn rekening. Daalt hier de prijs, dan keldert hij ook in de rest van de wereld. Vreemd genoeg wordt hier, in tegenstelling tot in de meeste andere teeltlanden, de helft van de eigen productie geconsumeerd. Misschien dat je in Brazilië daarom nooit twee mensen een rustige wals ziet dansen op straat. Maar dat is uiteraard je reinste speculatie.

Koffie is net zo veelzijdig als zijn land van herkomst

Maar of het nu een buitenbeentje of een koffiereus is, Honduras of Haïti – elk land, en zelfs elke regio binnen een land, kent zijn eigen karakteristieke smaakprofiel. Ook de bewerking, de teelt en de koffiesoort in elk land spelen daarbij een essentiële rol. Terwijl de volle en zuurarme koffiebonen uit India graag worden gebrand voor espresso, zijn de zachte, bloemige aroma’s uit Rwanda juist weer meer geschikt voor filterkoffie. Uiteindelijk is natuurlijk alles een kwestie van smaak. Goed om te weten dat er meer dan 85 landen zijn die we kunnen testen.